Geçtiğimiz sene 8 Ocak'ta astronomlar 2040 yılında dünyaya çarpma olasılığı bulunan bir asteroid keşfettiler. 2011 AG5 adı verilen bu asteroidin büyüklüğü yaklaşık 140 metre idi. Bilim insanları arasında önemli bir haber kaynağı taşımayan bu bulgu aylar sonra İngiliz bulvar gazetelerinin eline geçtiğinde hepimiz için haber niteliği taşımaya başladı. Özellikle de bu haberi kullanan bazı gazetelerimiz “2040 paniği” diyerek olmayan paniği yarattıkları için.
Asteroidler dünyaya benzer bir yörüngede güneşin etrafında dönen kaya parçalarıdır. Bunlar genelde filmlerde gösterilenin aksine küçük cisimler ve bunlardan yüzlercesi her yıl dünyamız atmosferine girip yeryüzüne ulaşmadan yanıp kayboluyorlar. Biz bu olguya “yıldız kayması” diyoruz. Ancak uzun sürede bir tanesi dünya yüzeyine ulaşabiliyor, bunlara da “göktaşı” diyoruz. Bu göktaşları genelde dünyada fazla bir hasara yol açmazlar. Ancak binlerce yılda bir iri bir tanesi dünyaya çarptığı zaman büyük bir krater açarak ciddi anlamda hasara yol açabilir.
“Ciddi anlamda hasara yol açabilir” bilim açısından tanımları olan bir cümledir, ancak halkı korkutmak için kullanıldığında bilimdeki anlamından çok uzaklaşabilir. 2011 AG5 dünyaya çarpacak olursa ciddi anlamda hasara yol açabilir. Bu hasarı söyle anlatabiliriz:
- Dünya atmosferine girince büyük ihtimalle parçalanacak olan bu asteroidin parçaları yere 2,6 km/s hızla çarpacaklar.
- Bu parçalar yaklaşık 1 km çapındaki bir alanda irili ufaklı kraterler oluşturacaktır. Bu kraterlerin en büyüğü 400 m çapında olabilir.
-Bu çarpma 4,8 büyüklükte bir deprem yaratacaktır.
- Çarpma noktasına 10 km uzakta iseniz size olan etkisi oturduğunuz binaya büyük bir kamyonun çarpmasına benzer olacaktır.
Yani kısacası, eğer bu taş parçası kafanıza düşecek kadar şanssızsanız durum sizin için çok kötü, ama eğer çarpma noktasından 10 km uzaktaysanız çok ciddi bir zarar görmeyeceksiniz. Dünyanın %75'i okyanuslarla kaplı olduğu için bu taşın sizin kafanıza düşmesi olasılığının ne derece az olduğunu siz de hesaplayabilirsiniz. Onun için Hollywood filmlerinin senaryolarına fazla inanmayın.
Ama daha önemlisi, bu asteroidin dünyaya çarpma olasılığı şu anda 625'te birdir. Bunun sebebi de bu taş parçasının şu anda bizden çok uzakta olması ve güneşin arkasında bulunması dolayısıyla gözlem yapamıyor olmamızdır. Eylül 2013'de gözlem yapabileceğimiz kadar bize yaklaştığı zaman çok büyük ihtimalle çarpma olasılığının çok daha küçük olacağı tahmin edilmektedir.
Bu asteroid Şubat 2023'de dünyanın 1,6 milyon km yakınından geçtiğinde (ayın uzaklığı 400,000 km) 2040 yılındaki ziyaretinde neler yapabileceği konusunda daha iyi bilgi sahibi olabileceğiz.
En kötü ihtimalle ne olur? Diyelim o 1/625 ihtimal gerçekleşti ve diyelim bu taş parçası denizlere değil de karaya düşmeye karar verdi ve gene diyelim ki düşmeye karar verdiği yerin altında insanlar yaşıyor. Bilim bu taş parçasının dünyanın neresine çarpacağını yıllar öncesinden bilebilme yeteneğine sahip. Yani en kötü ihtimalle çarpacağı 1 km çapındaki alanı ve hatta emniyet olsun diye çok daha geniş bir alanı seneler öncesinden boşaltıp uzak bir yere taşınırız, başka bir sorun da yaşamayız. Nasılsa kentsel dönüşüm mümkün, bu da asteroidsel dönüşüm olur.
